★Chợ lớn / Chợ mới / Chợ Pleiku / Trung tâm thương mại Pleiku★
chợ trung tâm Pleiku, nằm giữa 4 đường: Hai Bà Trưng, Trần Phú, Ngô Gia Tự, Thi Sách (vòng rộng hơn thì là đường Hoàng Văn Thụ, Đinh Tiên Hoàng)

Chợ Lớn ra đời vào những năm 57, 58 của thế kỷ trước. Gọi “chợ Lớn”, không hẳn để phân biệt với “chợ Nhỏ” – chợ nằm trên con hẻm đường Lê Lợi (nay là đường Phùng Hưng). Còn “chợ Mới” lại càng không để phân biệt với “chợ Cũ” nào ra đời trước đó cả […]. Cái tên chợ Mới, có nghĩa, chợ mới được chính quyền đương thời chính thức lập ra, xây dựng nên. Hay gọi chợ Lớn cũng chỉ là cách nói dân dã, danh từ hóa tính từ xét ở quy mô chợ chứ tên khai sinh theo văn bản là chợ Pleiku.
Chợ Pleiku tọa lạc ở vị trí Trung tâm thương mại như hiện nay nhưng khiêm tốn hơn nhiều. Buổi đầu, chợ chỉ là khuôn đất rộng hình chữ nhật, nền tráng xi măng, mái vòm lợp bằng tuên kẽm, bốn bờ trống hoang chỉ có những trụ bê tông làm cột đỡ cho mái. Tiểu thương ngồi dưới mái che hình vòm ấy, gọi là ngồi trong lồng chợ. Họ tự đóng sạp gỗ hình khối vuông, khối chữ nhật chưng hàng bày bán mua, hoặc chỉ là những chiếc bàn gỗ thấp hình chữ nhật bày bán thịt heo, thịt bò, mắm cá… gọi là phản thịt, phản cá. Hàng hóa ngày ấy tuy không nhiều nhưng cũng khá phong phú: vải vóc, tạp hóa, hàng khô, đồ dân dụng và hàng ăn…đủ cả.
Bên ngoài nhà lồng, có dành hẳn một dãy dài song song với một cạnh của chợ cũng mái lợp, nền xi dành cho người dân tộc thiểu số bày bán sản vật tự nuôi trồng được. Ngoài ra, người “chạy chợ” là các mẹ, các chị người Kinh (tuyệt đối không có nam giới) còn bày hàng trên những tấm ni-lông quanh vòm, bán mua thức món theo mùa.
CHỢ MỚI NHÓM HỌP SUỐT NGÀY, QUANH NĂM
Đến đầu thập niên 60 của thế kỷ XX, trong chợ xuất hiện nhiều hiệu buôn lớn, nhà xây kiên cố bán nông sản, rượu bia nước ngọt, bánh kẹo… Phần đông là của người Tàu, như: Cần Thành, Hiệp Lợi, Chí Bát Chành, Tân Thành,… Tiệm vàng Vĩnh Thạnh nằm trong khuôn viên chợ ra đời cũng quanh thời điểm đó.
Tiểu thương ngồi sạp trong lồng chợ buổi ấy, tối lại họ thường chuyển gửi hàng hóa vào các hiệu buôn quanh đó, có trả công thuê theo tháng nhưng không nhiều, mang tính tượng trưng. Về sau hàng hóa nhiều lên, “sạp” đã nâng cấp thành “quày”, có hẳn bảo vệ chợ vào ban đêm thì họ cất khóa lại ngay tại quày, sạp hàng của mình.
Có một hiệu buôn rất lớn, thuộc lớp “sáng lập” ở chợ Pleiku, của người Việt – hiệu buôn Sài Gòn Mới nằm ngay phía cổng chính chợ, đường Cô Giang (đường Nguyễn Thiện Thuật, khu chợ đêm, ngày nay). Chủ nhân là một phụ nữ luống tuổi, người Sài Gòn, cũng buôn nông sản (chủ yếu là gạo), cũng rượu bia nước ngọt, bánh kẹo… rất quy mô. Nghe kể, bà bí mật đóng góp nhiều tiền của cho cách mạng tuy chưa hẳn đã “giác ngộ”, thế nhưng, gần ngày giải phóng bà tản cư theo con vào Sài Gòn, sau đó định cư ở nước ngoài, chưa một lần quay lại chốn cũ. Ngoài ra còn có những hiệu buôn Kim Chung, Đồng Dụng, Minh Phát… gần như đồng loạt ra đời vào giữa thập niên 60, cũng nằm trên đường Cô Giang này. Các cổng chợ khác thuộc đường Trần Phú, Duy Tân, Hai Bà Trưng ngày ấy rất hẹp, vắng vẻ vì nó đổ về ven.
QUÁ TRÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA CHỢ PLEIKU CÓ NHỮNG “SỰ KIỆN” LỚN, CẦN NHẮC ĐẾN
Tết Mậu Thân (năm 1968), chiến sự diễn ra, chợ bị đóng cửa 3 ngày.
Chợ Pleiku bị cháy một lần, vào đầu tháng 3 năm 1975, khi quân đội ta tiến vào giải phóng thị xã Pleiku. Thực ra không phải là cháy chợ, mà là chợ bị đội quân ô hợp cướp hàng hóa, “hôi của” ở các gian hàng, hiệu buôn rồi đốt luôn khi chủ nhân của nó mất tinh thần bỏ mặc tài sản di tản trong cuộc rút chạy.
Đầu năm 1995 (sau Tết âm lịch), chính quyền thị xã Pleiku tiến hành cho xây dựng lại chợ Pleiku. Đến cuối năm 1997 thì hoàn thành, đầu năm 1998 đi vào sử dụng, với tên gọi Trung tâm thương mại Pleiku.
Trong thời gian xây dựng, chợ được di dời ra bên ngoài, nhóm họp ở bến xe lam cũ (nay là bến xe liên huyện), trên đường Nguyễn Thiện Thuật, đường Lê Lai. Những sạp hàng tự đóng bằng ván gỗ gép, có mái che chi chít liền kề nhưng kẻ bán, người mua tấp nập; hàng hóa không thiếu món chi, như bù sớt lại quang cảnh chợ thời bao cấp, ngoài các cửa hàng mậu dịch mua bán chính thống còn lại đều phải “dấm dấm, dúi dúi” trông rất gian từ người mua cho đến người bán.
Đóng góp cho cuộc trường chinh vận hành chợ Pleiku hay Trung tâm thương mại Pleiku, cả trong tương lai không thể không nhắc đến đội ngũ gánh nước thuê. Có thời gian dài, được xem là nghề; giờ thì chỉ là nghề phụ nhưng không thể thiếu vắng, nhất là với hàng cá nước ngọt tươi sống, gánh hàng rong, hàng rau xanh nhỏ lẻ…
Nguồn: Nguyễn Đình Phê https://bit.ly/3yfMnkS
#roong #roongblog
#pleiku #pleikucity #pleikulife #lifeinPleiku #gialai
#từđiểnPleiku #chợmới #chợlớn #chợPleiku #trungtâmthươngmạiPleiku
★ 𝐓𝐮̛̀ đ𝐢𝐞̂̉𝐧 𝐏𝐥𝐞𝐢𝐤𝐮 là album giới thiệu các địa điểm, địa danh, tên gọi, hay cụm từ đã và đang được sử dụng trong đời sống ở Pleiku.
• 𝐑𝐨𝐨𝐧𝐠 /rông/ là nơi ghi lại cuộc sống thường ngày ở Pleiku, với một góc nhìn hiện đại; và mang xu hướng sống trẻ hòa nhập với đời sống Pleiku.


































